Anayasa Mahkemesi tarafından 2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu’nun 6, 7 ve 22 nci maddeleri hakkında iptal kararı verildi.

27-12-2017

Anayasa Mahkemesinin 28.09.2017 tarih ve 2014/101E., 2017/142K. sayılı kararı ile 2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu’nun

• 6. maddesinin ikinci fıkrasının birinci cümlesinde ve beşinci fıkrasında yer alan; “...ve vatandaşların günlük yaşamını zorlaştırmayacak...’’ ibaresinin  Anayasa’ya aykırı olduğuna ve İPTALİNE,
  

• 7. maddesinin ikinci  fıkrasında yer alan “...güneş batmadan önce dağılacak şekilde..." ibaresinin Anayasa’ya  aykırı olduğuna ve İPTALİNE, KARARIN  RESMÎ GAZETE’DE YAYIMLANMASINDAN BAŞLAYARAK DOKUZ AY SONRA  YÜRÜRLÜĞE GİRMESİNE,
  

• 22. maddesinin birinci fıkrasında yer alan "Genel yollar... ” ibaresinin Anayasa’ya aykırı olduğuna ve İPTALİNE 

karar verilmiştir.

İptal kararlarının gerekçeleri şu şekildedir:

• 6. maddesinin ikinci fıkrasının birinci cümlesinde ve beşinci fıkrasında yer alan; “...ve vatandaşların günlük yaşamını zorlaştırmayacak...’’ ibaresi bakımından yapılan incelemede, "Demokratik bir toplumda toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkına ancak zorlayıcı nedenlerin bulunması koşuluyla müdahalede bulunulabilir. Bir yerde toplantı  ve gösteri yürüyüşü düzenlenmesinin vatandaşın gündelik yaşamını zorlaştırmasının, o yerin toplantı ve gösteri yürüyüşlerine kapatılmasını haklılaştırabilmesi için gündelik yaşamın 'aşırı ve kaılanılamaz derecede' zorlaşması gerekmektedir. Dava konusu kurallarda ise gündelik yaşamın etkilenme boyutuna yönelik herhangi bir ölçüt getirilmemiştir. Kural bu hâliyle demokratik toplumda hoşgörüyle karşılanması gereken birtakım zorluklar gözetilerek toplantı veya gösteri yürüyüşü mekânlarının sınırlandırılmasına da imkân tanımaktadır. Bu ise toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkına yapılan müdahaleyi demokratik bir toplumda gerekli olmaktan çıkarmakta ve ölçüsüz hâle getirmektedir." (para.52)  gerekçesi ile 6. maddesinin ikinci fıkrasının birinci cümlesinde ve beşinci fıkrasında yer alan; “...ve vatandaşların günlük yaşamını zorlaştırmayacak...’’ ibaresinin Anayasa'nın 13., 26. ve 34. maddelerine aykın görülerek iptal edildiği belirtilmiştir.

• 7. maddesinin ikinci  fıkrasında yer alan “...güneş batmadan önce dağılacak şekilde..." ibaresi bakımından yapılan incelemede, "İtiraz konusu kuralda, bu yönüyle bir değerlendirme yapılmasına imkân  tanınmaksızın, gün içinde açık alanlarda başlayan toplantı ve gösteri yürüyüşlerinin güneşin  batmasından sonra devam etmesi mutlak olarak yasaklanmaktadır. Toplantının türü,  mahiyeti, kapsamı, amacı, biçimi, katılanların sayısı, yapıldığı zaman dilimi gibi etkenler  göz önünde bulundurulmak suretiyle toplantının güneş battıktan sonra devam etmesinin  kamu düzenini etkileyip etkilemediği, başkalarının hak ve özgürlüklerini zedeleyip  zedelemediği değerlendirildikten sonra yasaklama karan verilmesinin gerekip  gerekmediğine ilişkin değerlendirme yapılmasına imkân tanınmadan açık alanlardaki  toplantı ve gösteri yürüyüşlerinin güneşin batmasından sonra devam etmesinin mutlak olarak  yasaklanması, toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkına yapılan müdahaleyi orantısız  kılmaktadır. Bu şekildeki kategorik bir yasağın özellikle insanların nispeten günlük  aktivitelerine devam ettiği akşam saatleri bakımından daha da sorunlu hâle geldiği ifade  edilmelidir. Bu bağlamda itiraz konusu kuralla toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme  hakkına yapılan müdahale demokratik bir toplumda gerekli ve orantılı bulunmamaktadır."  (para.78-80) gerekçesi ile bu ibarenin Anayasa’nın 13., 26. ve 34. maddelerine  aykırı olduğu belirtilmiştir.

• 22. maddesinin birinci fıkrasında yer alan "Genel yollar... ” ibaresi bakımından yapılan incelemede, "Genel yol niteliği taşıyan bir yerde toplantı düzenlenmesinin trafiği  aksatacak olmasının, o yerin toplantıya kapatılmasını haklı kılabilmesi için gündelik  yaşamın “aşırı ve katlanılamaz” düzeyde zorlaşması gerekmektedir. İtiraz konusu kuralda  ise gündelik yaşamın etkilenme boyutuna yönelik herhangi bir değerlendirme yapılmaksızın  genel yollarda toplantı yapılması mutlak olarak yasaklanmaktadır. Bu ise toplantı ve gösteri  yürüyüşü düzenleme hakkına yapılan müdahaleyi demokratik toplumda gereksiz ve ölçüsüz  hâle getirmektedir." (para.123) ifadesiyle kuralın Anayasa’nın 13., 26. ve 34. maddelerine  aykırı olduğu belirtilmiştir.
  

Kararın tam metni için tıklayınız.