31-03-2020
Anayasa Mahkemesi İkinci Bölümü 13/2/2020 tarihinde, Fenerbahçe Spor Kulübü Derneği (B. No: 2017/4483) başvurusunda Anayasa’nın 35. maddesinde güvence altına alınan mülkiyet hakkının ihlal edildiğine karar vermiştir.
Olaylar
Fenerbahçe Spor Kulübü Derneği (başvurucu) 2012-2013 sezonu Kadınlar Voleybol Ligi'nde giyilecek formalara reklam alınmasına ilişkin olarak bir şirket ile sözleşme yapmıştır.
Spor Genel Müdürlüğü (İdare) reklam sözleşmesinden elde edilen gelirin yüzde 5'inin ilgili yönetmelik uyarınca kendilerine ödenmesi gerektiğini belirterek Asliye Hukuk Mahkemesinde (Mahkeme) dava açmıştır. Söz konusu yönetmelik 2014 yılında yürürlükten kaldırılmıştır.
Mahkeme reklam gelirinden gereken payın İdareye ödenmesine hükmetmiştir. Başvurucunun temyiz ettiği karar Yargıtay tarafından onanmış, karar düzeltme talebi de reddedilmiştir.
İddialar
Başvurucu; alacak davasının kabulüne dayanak olan yönetmeliğin Mahkeme kararından önce yürürlükten kaldırıldığını belirterek mülkiyet hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüştür.
Mahkemenin Değerlendirmesi
Mülkiyet hakkına yapılan müdahalenin öncelikle belirli, ulaşılabilir ve öngörülebilir bir kanuni temelinin bulunması gerekmektedir.
Gençlik ve spor organizasyonlarının giderlerini karşılamak amacıyla kamu makamları düzenleyici kurallar getirebilir. Bu kapsamda idarenin gözetim ve denetiminde düzenlenecek olan spor organizasyonlarına katılan kulüplerin elde ettiği reklam gelirleri üzerinden birtakım malî yükümlülükler öngörülebilir. Bununla birlikte reklam gelirleri üzerinden pay alınması suretiyle mülkiyet hakkına yapılan müdahalenin kanuna dayalı olması gerekir. Kanunda olmayan bir malî yükümlülüğün ilk elden yönetmelik veya benzeri işlemle getirilmesi kanunla öngörülme şartının ihlali sonucunu doğurur.
3289 sayılı Kanun'da oyunların düzenlenmesi ile ilgili reklam gelirleri İdarenin gelirleri arasında gösterilmiştir. Ancak kastedilenin İdarenin doğrudan tarafı olduğu sözleşmeler sonucu elde edeceği reklam gelirleri mi, yoksa bu Kanun’a dayanılarak hazırlanan Yönetmelik'te düzenlendiği gibi spor kulüpleri ve sporcular ile reklam veren arasındaki reklam sözleşmeleri karşılığı belirlenen reklam gelirleri mi olduğu konusunda kanuni bir açıklık bulunmamaktadır.
Başvurucu kulübün elde ettiği reklam geliri üzerinden İdareye hangi oranda ödeme yapacağına ilişkin olarak Kanun'da herhangi bir hükme yer verilmemiştir. Reklam gelirinden alınacak payın alt veya üst sınırlarını gösterir bir düzenleme de Kanun'da bulunmamaktadır. Müdahalenin dayandığı yüzde 5 oranındaki pay ilk elden Yönetmelik'te öngörülmüştür. Bu nedenle kanuni bir dayanağı bulunmadan doğrudan Yönetmelik hükümleri ile malî yükümlülük öngörülmesi ve bu suretle mülkiyet hakkına müdahale edilmesi kanunilik unsurunu sağlamaz.
Başvurucudan alınan reklam geliri payının esaslı unsurlarının kanunla belirli ve öngörülebilir bir biçimde düzenlenmediği ve mülkiyet hakkına yapılan müdahalenin Anayasa’da öngörülen kanunilik ilkesini ihlal ettiği değerlendirilmiştir.
Anayasa Mahkemesi, açıklanan gerekçelerle Anayasa’nın 35. maddesinde güvence altına alınan mülkiyet hakkının ihlal edildiğine karar vermiştir.
